Σκοπός: Αυτό το φύλλο πρακτικής προορίζεται να υποστηρίξει τους εκπαιδευτικούς στην κατανόηση του κόσμου των ατόμων με αναπηρία. Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί και οι δάσκαλοι να γνωρίζουν τη σημασία της γλώσσας και τους όρους που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας όταν μιλάμε για αναπηρία, την «εθιμοτυπία αναπηρίας» και το κύριο έγγραφο για τη διάγνωση της αναπηρίας.
Το να έχουμε κατά νου ένα καλό παράδειγμα για το πώς «αναπηρία» δεν σημαίνει «όριο» είναι χρήσιμο για να παρακινήσουμε όλους τους μαθητές.

Λέξεις κλειδιά: αναπηρία, ικανότητα, εθιμοτυπία, γλώσσα

Προ απαιτούμενη γνώση: Οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να πλησιάσουν όλους τους μαθητές τους, δεν χρειάζεται να έχουν ήδη συγκεκριμένες γνώσεις ή δεξιότητες, φυσικά όσο περισσότερα γνωρίζουν ήδη για τη διδακτική και την αναπηρία, τόσο καλύτερα είναι. Οι πιο σημαντικές απαιτήσεις σε κάθε περίπτωση είναι η περιέργεια και το ανοιχτό μυαλό.
Αυτό το φύλλο θέλει να είναι ένα στήριγμα για την καθημερινή προσέγγιση με τους μαθητές για να ξεπεράσουμε τις ετικέτες που συνήθως δίνει η κοινωνία.
Θα γίνουν εισαγωγικές αναγνώσεις σχετικά με το θέμα, προκειμένου να μπορέσουν οι μαθητές να μπουν και να εμβαθύνουν επίσης με αυτόνομο τρόπο.

Κύριο μέρος

Όσο η γλώσσα διαμορφώνει και αντανακλά την κοινωνική πραγματικότητα, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για την αναπηρία έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή. Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε δεν πρέπει ποτέ να είναι προσβλητικές γιατί η διακριτική γλώσσα, για παράδειγμα, ετικέτες όπως «ανάπηρος», «μογγολικός», «καθυστερημένος», είναι ταυτόχρονα σύμπτωμα και συνεισφέρει στις αρνητικές στάσεις και στην άνιση κοινωνική θέση των ατόμων με αναπηρία.

Οι ετικέτες δεν περιγράφουν τις πραγματικές στάσεις και ικανότητες του ατόμου: οι άνθρωποι δεν είναι οι αναπηρίες τους, η «Διεθνής Ταξινόμηση Λειτουργίας, Αναπηρίας και Υγείας» (ICF) είναι μια ταξινόμηση τομέων υγείας και υγείας που δεν εστιάζουν μόνο στο άτομο, αλλά και στο περιβάλλον επίσης. Το περιβάλλον μπορεί να διευκολύνει τις δραστηριότητες ενός ατόμου, αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει εμπόδιο και δεν μπορεί να επιτρέψει κάποιες ικανότητες. Το ICF αναγνωρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως καλή πρακτική προκειμένου να σκιαγραφηθεί η καλύτερη εκπαιδευτική πορεία για τα άτομα με αναπηρία να ξεπεράσουν τα εμπόδια που μπορούν να συναντήσουν.

Από την ιστορία, έχουμε ένα καλό παράδειγμα για το πώς η αναπηρία είναι μόνο χαρακτηριστικό του ατόμου και όχι εμπόδιο:

• Thomas Edison: εφευρέτης και επιχειρηματίας, αναγνωρισμένος ως ένας από τους μεγαλύτερους εφευρέτες της Αμερικής. Είναι ο πατέρας πολλών συσκευών που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας, όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η μαζική επικοινωνία, ηχογράφηση και κινηματογραφικές ταινίες. Γνωρίζατε ότι ήταν κωφός;
  
• Stephen Hawking: Θεωρητικός φυσικός, αστροφυσικός, κοσμολόγος και διαπρεπής επιστήμονας. Έλαβε διάγνωση αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης σε ηλικία είκοσι ενός ετών.
  
• Ο Άλεξ Ζανάρντι: Ιταλός επαγγελματίας οδηγός αγώνων στη Φόρμουλα 1, είχε ένα τρομερό ατύχημα το 2001 που προκαλεί ακρωτηριασμό του κάτω άκρου. Ξεκίνησε μεταφορέας στην ποδηλασία και έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής στους Παραολυμπιακούς αγώνες.
  

Τα άτομα με αναπηρία δεν είναι θύματα ή πιο γενναία από τα άτομα χωρίς αναπηρία, πρώτα απ ‘όλα είναι άνθρωποι, γι’ αυτό δεν είναι απαραίτητες οι προστάτες ή οι συναισθηματικές λέξεις.

• Βάλτε τα άτομα πρώτα, η αναπηρία τους – η βλ – είναι δευτερεύουσα. Η αναπηρία τους δεν σας λέει ποιοι είναι, πώς είναι ή πώς αισθάνονται. Πρέπει να τους γνωρίσεις ως άτομο για να βρεις αυτά τα πράγματα. Πείτε «άτομο με αναπηρία» και όχι «ανάπηρος».
• Αποφύγετε τη χρήση παρωχημένων όρων όπως «ανάπηρος», «άκυρος» ή «ανήμπορος». Οι όροι «ικανός», «σωματικά αμφισβητούμενος», «διαφορετικά ικανός» και «πάσχων» επίσης αποθαρρύνονται έντονα. Κάντε τη διαφορά μεταξύ “αναπηρίας” και “μειονεκτήματος”: όταν κάποιος χάνει το πόδι του σε ατύχημα, αυτή η κατάσταση αναπηρίας θα παραμείνει καθ ‘όλη τη διάρκεια ζωής του ατόμου. Μπορεί να είναι μειονέκτημα, π.χ. περπάτημα, ποδήλατο ή εργασία ως σερβιτόρα, αλλά όχι όταν παίζετε παιχνίδια με χαρτιά, μαγειρεύετε ένα γεύμα ή εργάζεστε ως χειριστής υπολογιστών.
• Όταν μιλάμε για άτομα με αναπηρία, δεν αναφερόμαστε στην αναπηρία ως ασθένεια. Η νόσος περιγράφει μια μεταδοτική κατάσταση. Τα περισσότερα άτομα με αναπηρία είναι τόσο υγιή όσο οποιοσδήποτε άλλος.
• Αποφύγετε να λέτε «φυσιολογικό» για να περιγράψετε άτομα χωρίς αναπηρία, πράγμα που σημαίνει ότι τα άτομα με αναπηρία δεν είναι φυσιολογικά.
• Απευθυνθείτε απευθείας σε ένα άτομο με αναπηρία, όχι μέσω τρίτου ατόμου.
• Είναι αποδεκτή η χρήση ιδιωματικών εκφράσεων όταν μιλάμε για άτομα με ειδικές ανάγκες. Για παράδειγμα, «ήταν καλό που σε είδα» και «τα λέμε αργότερα» σε ένα άτομο με προβλήματα όρασης – χρησιμοποιούν αυτές τις εκφράσεις οι ίδιοι όλη την ώρα!

Διαμορφωτική αξιολόγηση:

Σας προτείνουμε να γεμίσετε έναν πίνακα με τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες σας και να αναλογιστείτε αυτά: πιστεύετε ότι οι αδυναμίες μπορούν να μετατραπούν σε δυνατά χαρακτηριστικά; Ποια είναι η θετική πλευρά των αδυναμιών σας; Τι μπορείτε να κάνετε που δεν μπορούν οι άλλοι και χάρη σε αυτά θεωρείστε σημαντικό μέρος της ομάδας;

Τέτοιοι προβληματισμοί μπορούν να «μεταφερθούν» σε όλους, επίσης σε άτομα με ειδικές ανάγκες: τι βλέπω, το άτομο ή μόνο την αναπηρία;

Επιθυμητό Αποτέλεσμα:

Στο τέλος αυτού του φύλλου πρακτικής, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να γνωρίζει ότι ο τρόπος που μιλάμε δημιουργεί τον κόσμο που βρίσκεται γύρω μας. Δώστε στους ανθρώπους ταμπέλες δεν είναι χρήσιμες για την προσωπική τους ανάπτυξη και δεν σημαίνει τίποτα αφού ο καθένας μπορεί να κάνει τα πάντα. Αυτό που είναι επιθυμητό είναι να σέβεστε πάντα τις διαφορές και να εξετάζετε τις ικανότητες, τι είναι θετικό στο άτομο, όχι τις αναπηρίες.

Επιπλέον Πηγές:

• International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)
• “Understand your abilities and disabilities. Play to your strengths.”
• “Focus on Ability Interacting with people with disabilities” by NASA Johnson Space Center, Office of Equal Opportunity and Diversity
• “Different Ability Versus Disability: Why Language Matters” by Eleanore Belanger, Arizona State University
• “Thomas Edison’s Greatest Invention” by Derek Thompson