Στόχος: Να παρέχει μια σειρά χρήσιμων εργαλείων, βοηθημάτων και καθοδήγηση στην προσαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων στις ανάγκες των μαθητών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

Λέξεις κλειδιά: Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, Δυσλεξία, Δυσπραξία, Προσαρμογή

Προαπαιτούμενες γνώσεις: Καμία

Εισαγωγή

Οι περισσότερες Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (αναφέρονται ως ΕΜΔ), χρησιμοποιούν το πρόσφυμα «δυσ» για να δείξουν την εν μέρει έλλειψη ικανότητας, όπως η δυσλεξία για παράδειγμα. Η «δυσ» οικογένεια μαθησιακών διαταραχών ορίζεται από τους ειδικούς ως ένα νευρολογικό πρόβλημα που εμφανίζεται ανεξάρτητα από τη νοημοσύνη. Οι ΕΜΔ έχουν μια νευροβιολογική αιτία που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες και μπορεί να διαταράξει τη γνωστική ανάπτυξη μιας μαθησιακής ικανότητας όπως ανάγνωση, γραφή, ομιλία, μαθηματικές πράξεις ή οργάνωση και συντονισμός δραστηριοτήτων που απαιτούν κινητικές δεξιότητες. Για να είμαστε πιο ακριβείς, ο εγκέφαλος ενός ατόμου που έχει μια Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία λειτουργεί διαφορετικά όταν πρόκειται για λήψη, αφομοίωση, απομνημόνευση και έκφραση πληροφοριών, οι οποίες μπορεί να φέρουν δυσκολίες στην επεξεργασία ορισμένων πληροφοριών ή ερεθισμάτων.

Ωστόσο, δεν είναι ενιαίες διαταραχές και επηρεάζουν κάθε άτομο με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές ηλικίες και στάδια ανάπτυξης, και σε διαφορετικό βαθμό. Δεν πρέπει να συγχέονται με την αναπτυξιακή καθυστέρηση, αφού πρόκειται για «λανθάνουσα αναπηρία»: υπό κανονικές συνθήκες, τα παιδιά με ΕΜΔ μπορεί να μην διαφέρουν από τους συνομηλίκους τους, έως ότου δοκιμάσουν νέες δεξιότητες ή αυτές που έχουν εφαρμοστούν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο˙ τότε οι δυσκολίες γίνονται εμφανείς. Επίσης, δεν οφείλονται σε συναισθηματική διαταραχή, ούτε σε μειονεκτήματα οικονομικής, πολιτιστικής ή περιβαλλοντικής φύσης.

Τι είναι η δυσλεξία και η δυσπραξία;

Η δυσλεξία είναι η πρώτη και η πιο συνηθισμένη Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία. Πρόκειται για μια γνωστική διαταραχή κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει δυσκολίες στην ανάγνωση και στις δεξιότητες που σχετίζονται με την επεξεργασία της γλώσσας. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος χρειάζεται περισσότερο χρόνο απ’ ό, τι συνήθως για να αναγνωρίσει και να συνδέσει γράμματα και λέξεις με άλλα είδη γνώσεων. Αυτή η διαταραχή μπορεί να επηρεάσει την ευχέρεια στην ανάγνωση, την αποκωδικοποίηση, την κατανόηση γραπτού κειμένου, την απομνημόνευση, τη γραφή, την ορθογραφία και μερικές φορές την ομιλία.

Η δυσπραξία χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στις λεπτές κινητικές ικανότητες, όπως ο συντονισμός χεριών-ματιών κατά την ανάγνωση από τη μία γραμμή στην άλλη ή κατά τη γραφή. Το άτομο παρουσιάζει δυσκολίες στην κίνηση και τον συντονισμό, και κατά συνέπεια στη γλώσσα και τον λόγο. Ωστόσο, αυτή η τελευταία διαταραχή γενικά είναι γνωστή ως Αναπτυξιακή Διαταραχή Συντονισμού και όχι ως Ειδική Μαθησιακή δυσκολία, αλλά θα την εξετάσουμε, καθώς επηρεάζει τη μαθησιακή διαδικασία και την εκπαίδευση.

Υπάρχουν μερικές επιπλέον «Δυσ» που δεν θα αναφέρονται σε αυτό το φύλλο πρακτικής, καθώς είναι λιγότερο σχετικές με τα θέματα προσαρμογής ηλεκτρονικών βιβλίων και υλικού ανάγνωσης. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί πρέπει πάντα να γνωρίζουν το κοινό τους και να προσαρμόζουν το περιεχόμενο στις ανάγκες τους.

Πώς λειτουργεί η ανάγνωση;

Όταν τα μάτια μας πέφτουν πάνω σε ένα κείμενο, ένας σύνθετος συνδυασμός φυσικών, νευρολογικών και γνωστικών διαδικασιών ενεργοποιείται και μας επιτρέπει να μετατρέψουμε την έντυπη μορφή σε λογικές πληροφορίες. Καθώς τα μάτια μας ταξιδεύουν στη σελίδα με μια γρήγορη και συντονισμένη κίνηση, το νευρικό ερέθισμα κάθε αμφιβληστροειδούς διεγείρει ταυτόχρονα μια ζώνη κοντά στο πίσω μέρος του εγκεφάλου που μας επιτρέπει να βλέπουμε καθαρές και σκοτεινές ζώνες σε μια σελίδα. Μια πιο προηγμένη περιοχή του εγκεφάλου μετατρέπει τα γράμματα και τις λέξεις που βλέπουν τα μάτια μας σε αφηρημένη αναπαράσταση ήχων και μεταφράζει αυτές τις αναπαραστάσεις σε γλώσσα. Στη συνέχεια, ένα άλλο μέρος του εγκεφάλου μετατρέπει τη συλλογή λέξεων σε ιδέες με νόημα. Αυτή είναι η ανάγνωση. Όπως προαναφέρθηκε, οι μαθητές με «Δυς» μπορεί να έχουν προβλήματα κατά την επεξεργασία αυτών των πληροφοριών.

Γιατί και πώς να προσαρμόσετε το υλικό;

Η προσαρμογή του υλικού ανάγνωσης στις ανάγκες όλων των μαθητών είναι η βάση της ένταξης και της προσβασιμότητας. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές έχουν ίσες ευκαιρίες να κατανοήσουν την ιστορία, αλλά και να αναπτύξουν τις γνώσεις τους και να συμμετάσχουν στη δραστηριότητα, είναι σημαντικό να παρέχονται στους μαθητές όλα τα εργαλεία για να υπάρχει επιτυχία.

Εδώ είναι μερικά από τα βασικά εργαλεία για την ενότητα κειμένου του ηλεκτρονικού βιβλίου:

• Χρησιμοποιήστε μια ευκρινή γραμματοσειρά όπως Arial, Century Gothic ή OpenDys.
• Η γραμματοσειρά πρέπει να έχει μέγεθος μεταξύ 12 και 14.
• Χρησιμοποιήστε ένα προσαρμοσμένο διάστημα 1,5 ανάμεσα στις γραμμές.
• Το κείμενο δεν πρέπει να είναι σε πλήρη στοίχιση δεξιά και αριστερά→ στοιχισμένο προς τα αριστερά.
• Μη χρησιμοποιείτε πλάγιους χαρακτήρες, υπογράμμιση και ΚΕΦΑΛΑΙΑ → βάλτε το κείμενο σε έντονη γραφή για να το επισημάνετε.
• Να είστε συνεπείς με τη χρήση της γλώσσας και του ύφους γραφής.
• Μην χωρίζετε μια λέξη σε δύο γραμμές με παύλα.
• Αποφύγετε περισπασμούς και περιττές πληροφορίες.

Όσον αφορά την απεικόνιση και τον σχεδιασμό της προσαρμογής του ηλεκτρονικού βιβλίου, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές:

• Χρησιμοποιήστε χρώματα για να διαχωρίσετε τις πληροφορίες και να είστε σταθεροί στους κωδικούς χρωμάτων σας.
• Χρησιμοποιήστε σαφή οπτικά στοιχεία, με όχι πάρα πολλά στοιχεία πάνω σε αυτά, για να απεικονίσετε έννοιες και να υποστηρίξετε το κείμενο.
• Βεβαιωθείτε ότι οι εικόνες που χρησιμοποιούνται ταιριάζουν με το κείμενο.
• Χρησιμοποιήστε περιγραφές για να εξηγήσετε διαγράμματα και άλλες εικόνες.
• Χρησιμοποιήστε φόντο υπόλευκο ή με παστέλ χρώμα όταν υπάρχει η δυνατότητα.
• Χρησιμοποιήστε μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση: όπου υπάρχει η δυνατότητα, παρέχετε διαφορετικά είδη περιεχομένου, που σχετίζονται με το θέμα, όπου οι μαθητές θα μπορούν να τα αγγίζουν, να τα χειρίζονται και να παίζουν μαζί τους.

Διαμορφωτική αξιολόγηση

Σε ένα πλαίσιο αυτοαξιολόγησης, μπορείτε να γράψετε σε τρία λεπτά τι έχετε μάθει από αυτό το «Φύλλο Πρακτικής», συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών όπως ο σκοπός του και η χρησιμότητά του.

Επιθυμητό Αποτέλεσμα

Στο τέλος αυτού του φύλλου πρακτικής, θα είστε θέση να:

• γνωρίζετε τι είναι οι ΕΜΔ, αλλά πιο συγκεκριμένα η δυσλεξία και η δυσπραξία,
• γνωρίζετε βασικά εργαλεία και μεθόδους εφαρμογής προκειμένου να προσαρμόσετε τα ηλεκτρονικά βιβλία σας στις ανάγκες των μαθητών με ΕΜΔ,
• γνωρίζετε πώς να προσαρμόσετε τα εργαστήρια και τα ηλεκτρονικά βιβλία σας στις ανάγκες των μαθητών με ΕΜΔ.